SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ÂM NHẠC CHO TRẺ 4-5 TUỔI
Lượt xem:
Phụ lục I
Đơn yêu cầu công nhận sáng kiến
(Kèm theo Quy định về hoạt động sáng kiến trên địa bàn tỉnh Quảng Nam)
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến kinh nghiệm huyện Đại lộc
Tôi kính đề nghị Quý cơ quan/đơn vị xem xét, công nhận sáng kiến như sau:
1. Họ và tên tác giả: Phạm Thị Hoài Liên
2. Đơn vị công tác: Trường Mẫu giáo Đại Lãnh
3. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Phạm Thị Hoài Liên
4. Tên sáng kiến:Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử : 3/3/2024
7. Hồ sơ đính kèm:
+ Chín (09) tập Báo cáo sáng kiến.
+ Các tài liệu, giấy tờ, hình ảnh liên quan (nêu cụ thể, nếu có): các hình ảnh minh họa cho sáng kiến
+ Văn bản đề nghị công nhận sáng kiến kèm Biên bản của Hội đồng sáng
kiến và quyết định công nhận sáng kiến của cơ quan, đơn vị nơi tác giả đang công tác.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Đại Lãnh, ngày 20 tháng 3 năm 2024
Người nộp đơn
Phạm Thị Hoài Liên
Phụ lục II
Mẫu báo cáo sáng kiến
(Kèm theo Quy định về hoạt động sáng kiến trên địa bàn tỉnh Quảng Nam)
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO TRẺ 4-5 TUỔI
1. Mô tả bản chất của sáng kiến7 :
Trong chương trình giáo dục mầm non, mục đích của giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người. Không chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc… sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
Âm nhạc là phương tiện giáo dục đạo đức: Khi tác động đến con người nói chung và trẻ mầm non nói riêng nó thức tỉnh một cách đặc biệt mạnh mẽ trong người ấy tất cả những gì tốt đẹp, làm cho con người cao đẹp hơn, trong sạch hơn và nhân hậu hơn, giáo dục các cháu đạo đức làm người như: Cách ứng xử nhường nhịn, giúp đỡ nhau, cách diễn xuất các tác phẩm có tâm trạng khác nhau, lòng tự hào về dân tộc.
Ngoài ra âm nhạc còn giúp trẻ phát triển trí tuệ: Tiếp xúc với âm nhạc, trẻ dần dần có khả năng tổng hợp cùng với tư duy logic, nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi… Bài hát êm dịu đưa trẻ đến tình cảm nhẹ nhàng.Trong mọi hoạt động âm nhạc, trẻ phải quan sát, tập trung chú ý, biết tổng hợp, so sánh…vì vậy trí tuệ phải hoạt động tích cực. Trẻ yêu thích ca hát bao nhiêu thì càng thuộc nhanh, nhớ chính xác và nhớ lâu, điều này tăng cường nhận thức của trẻ với thế giới xung quanh.
Âm nhạc còn ảnh hưởng đến cơ quan hô hấp, giúp trẻ phát triển tuần hoàn của máu và các quá trình sinh lý khác. Khi nghe, vận động theo nhạc giúp trẻ tập phối hợp với các động tác đi, chạy, nhảy chính xác, tác phong nhanh nhẹn. Nghe nhạc đúng mức và phù hợp sẽ làm thư dãn thần kinh, kích thích sáng tạo.
Hoạt động âm nhạc là hoạt động nghệ thuật được trẻ ưa thích, và là phương tiện giáo dục phát triển thẩm mĩ có hiệu quả. Ở trường mầm non, đặc biệt đối với lứa tuổi mẫu giáo, âm nhạc là một trong những loại hình nghệ thuật phát triển năng lực cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm. Những tác phẩm âm nhạc được nghe từ thuở bé thường để lại những dấu ấn rất sâu sắc và khá lâu dài trong tình cảm, nhận thức của con người. Âm nhạc có sức mạnh vô cùng to lớn, thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người.
Trẻ 4-5 tuổi, là giai đoạn chuẩn bị cho trẻ đến trường tiểu học, những năng khiếu âm nhạc xuất hiện nhiều hơn ở bất cứ lĩnh vực nào khác. Đây cũng là thời điểm phát hiện, bồi dưỡng những cháu có năng khiếu âm nhạc. Bỏ qua giai đoạn này là một thiệt thòi lớn cho các cháu trong các lứa tuổi sau.
Hơn nữa giáo dục âm nhạc ở độ tuổi này qua quá trình dạy trẻ tôi thấy đa số trẻ chỉ biết hát theo cảm tính nhưng chưa hát đúng nhạc; trẻ biết múa nhưng chưa biết thể hiện cảm xúc, động tác không trùng khớp, không có nghĩa với lời ca, không đúng nhịp; kỹ năng biểu diễn, thể hiện bài hát còn non nớt, vụng về, chưa mạnh dạn dẫn đến kết quả hoạt động âm nhạc chưa cao. Một số giáo viên chưa biết cách truyền thụ âm nhạc một cách tốt nhất đến với trẻ. Chính bản thân phụ huynh cũng chưa hiểu biết, chưa có hành động thiết thực quan tâm tới quá trình học tập và rèn luyện âm nhạc của con em mình. Bản thân tôi là một giáo viên đứng lớp, là một người say mê với âm nhạc tôi luôn suy nghĩ làm cách nào đó để bộ môn âm nhạc được trẻ hứng thú đón nhận và được sự quan tâm của phụ huynh.
Trong khi đó để hoạt động âm nhạc có được kết quả tốt phải cần đến số lượng đồ dùng, học cụ đa dạng phong phú . Nhưng trên thực tế số lượng đồ dùng, đồ chơi âm nhạc còn hạn chế và khá đắt tiền so với kinh tế của phụ huynh và nhà trường. Vì thế, đồ dùng, đồ chơi âm nhạc tự tạo từ các phế liệu sinh hoạt từ các nguyên vật liệu thiên nhiên sẽ góp phần bổ sung, làm phong phú thêm số lượng đồ dùng cho bộ môn âm nhạc của lớp học mà chi phí đầu tư lại ở mức thấp.
Thực tế, trẻ em luôn học thông qua việc tương tác với đồ vật và học qua trải nghiệm trực tiếp bằng các giác quan. Nhưng đối với bộ môn âm nhạc, cho trẻ thực hành trải nghiệm và tương tác với đồ vật đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy của giáo viên, để làm sao đó truyền đạt kiến thức, kỹ năng cho trẻ một cách có hiệu quả nhất.
Từ những lý do trên, bản thân tôi đã dựa vào kinh nghiệm và sự sáng tạo của bản thân, đồng nghiệp, dựa vào thông tin trên các trang mạng internet, các sách báo. Tôi xin mạnh dạn viết ra sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi” nhằm đưa ra một số phương pháp giúp trẻ học tốt bộ môn âm nhạc cũng như giúp trẻ hứng thú, tích cực với các hoạt động giáo dục âm nhạc.
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
Việc giáo dục âm nhạc được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt cả ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa lớn, nhờ đó cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên. Và âm nhạc được gắn liền với mọi thời điểm sinh hoạt của trẻ. Sau đây là một số biện pháp giúp trẻ học tốt bộ môn âm nhạc.
1. Tạo môi trường học tập giúp trẻ hứng thú với hoạt động âm nhạc
Khác với người lớn, đối với trẻ mầm non ” trẻ học mà chơi, chơi bằng học”. Môi trường có tác động rất lớn đối với việc học của trẻ. Trước vấn đề trên, không chỉ cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ học mà còn phải cho trẻ hoạt động tích cực ở giờ chơi và mọi lúc mọi nơi. Cho nên để trẻ yêu thích bộ môn âm nhạc, việc tạo môi trường học tập âm nhạc xung quanh lớp cho trẻ là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức kỹ năng của trẻ được củng và bổ sung đồng thời kích thích trẻ hoạt động sáng tạo với âm nhạc hơn.
Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học dành một góc trang trí góc Nghệ thuật bé yêu và chú ý bố trí sắp xếp các đồ dùng, học cụ âm nhạc hợp lý, trang trí mảng tường góc nghệ thuật được thay đổi thường xuyên phù hợp với chủ đề, chủ điểm.
Trong quá trình tổ chức cho trẻ học âm nhạc, nếu môi trường diện tích lớp chật hẹp, không dảm bảo thì cô giáo có thể tổ chức tiết học ở ngoài sân, nơi thoáng mát, sạch sẽ và có diện tích đảm bảo. Tôi đã thực hiện tiết học âm nhạc ở ngoài trời áp dụng từ chuyên đề hè, kết quả trẻ rất hứng thú. Sau đây là hình ảnh tiết học tôi đã thực hiện.
2. Tổ chức tiết học âm nhạc nhẹ nhàng, linh hoạt, sáng tạo
Ý thức rõ vai trò tác dụng giáo dục toàn diện của âm nhạc cho nên hoạt động học có chủ đích giáo dục âm nhạc trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường lớp Mầm non. Hình thức này được tổ chức khi: nội dung dạy các bài hát, nghe hát – nghe nhạc, vận động theo nhạc là khó, mới với trẻ. Trẻ chưa cảm nhận được và chưa biết thể hiện. Tiết học âm nhạc là hình thức giúp trẻ cảm thụ âm nhạc tốt nhất, trọn vẹn nhất và hiệu quả nhất.
Thủ thuật để tổ chức một tiết dạy thành công là rất quan trọng. Nhất là nghệ thuật chuyển tiếp giữa các phần của cô giáo. Có thể chơi các trò chơi hay hát đồng ca, đồng giao, tục ngữ, sự kiện nào đó để tập trung sự chú ý của trẻ hoặc để trẻ thư giãn, rồi sau đó chuyển nhanh sang phần nội dung tiếp theo. Tuỳ theo sự tiếp thu và hứng thú của trẻ và số trẻ trong lớp, giáo viên thường lựa chọn một hoạt động nào đó để duy trì cân đối giữa vận động động và tĩnh. Giáo viên sẽ đạt kết quả cao nhất khi họ tạo sự chuyển tiếp ngọt ngào, uyển chuyển giữa các hoạt động. Ngược lại, nếu giáo viên chuyển tiếp đứt quãng, dừng lại đột ngột hay xen kẽ các hoạt động ” động – tĩnh” không hợp lý sẽ làm cho trẻ mất tập trung hiệu quả không cao.
Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động, ngoài sự chuẩn bị chu đáo giáo án, đồ dùng nhạc cụ, trang phục, cũng phải tự luyện đàn, giọng hát và nghe hát …để giúp trẻ cảm thụ âm nhạc một cách chính xác. Chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và sửa sai rèn luyện cho trẻ.
2.1. Lựa chọn nội dung trọng tâm và nội dung kết hợp, phù hợp với tình hình đặc điểm của lớp và nhận thức của trẻ
Hoạt động âm nhạc sử dụng trong tiết học gồm có các hoạt động : Hát, nghe hát – nghe nhạc, trò chơi âm nhạc và vận động theo nhạc. Theo chương trình giáo dục mầm non mới. Một giờ học âm nhạc cô xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động. Tùy vào đặc điểm tình hình lớp, sự tiếp thu của trẻ để cô giáo chọn nội dung nào là trọng tâm và nội dung kết hợp, tiến hành trên hoạt động học cho phù hợp với tình hình đặc điểm của lớp và nhận thức của trẻ. Sau đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng và lựa chọn các hình thức có hiệu quả:
a) Hình thức 1: Nếu lựa chọn nội dung trọng tâm là dạy hát
Thì nội dung kết hợp sẽ là Nghe nhạc – nghe hát
Trò chơi âm nhạc
Tôi lựa chọn hình thức này khi trẻ chưa thuộc lời bài hát, hoặc có thể trẻ đã thuộc nhưng hát chưa rõ lời, đúng nhịp, từ đó luyện cho trẻ nhằm giúp trẻ biết cảm thụ và thể hiện qua giọng hát, nét mặt, cử chỉ vì vậy tôi thường lựa chon các bài hát có nội dung gần gũi, thân thuộc đối với trẻ. Đó là những bài hát có giai điệu vui tươi, trong sáng, ngộ nghĩnh, tình cảm tha thiết, buồn, hùng mạnh, tiết tấu phù hợp;
Khi thực hiện dạy trẻ hát, tôi cố gắng hát mẫu thật chính xác, thể hiện sắc thái, tình cảm của bài hát. Có đệm đàn, tùy từng bài hát kết hợp điệu bộ minh họa, hóa trang theo nội dung bài hát nhằm thu hút trẻ tới bài hát sắp học. Có những bài hát giáo viên Chỉ cần có sự thay đổi nhẹ nhàng lại kích thích sự tò mò hứng thú của trẻ. Như bài hát “Cái mũi” (nhạc nước ngoài), tôi hóa trang sáng tạo đóng vai chú hề có chiếc mũi màu đỏ rất to để gây sự chú ý tập trung của trẻ . Hoặc bài hát” năm ngón tay ngoan” của nhạc sỹ Trần Văn Thụ, tôi vẽ trên tay các nhân vật anh út, anh cả, anh thứ tư..để giới thiệu bài hát trẻ rất thích và hứng thú.
Dạy trẻ hát: Căn cứ vào khả năng của trẻ, vào bài hát cụ thể để dạy trẻ hát với các cách sau: Với bài hát ngắn, dễ hát, hoặc hát bài trẻ đã biết, giáo viên dạy trẻ hát nối tiếp theo cô cả bài, hoặc bắt nhịp cho trẻ hát cùng cô.Với bài hát dài, khó hát giáo viên có thể chia bài hát thành từng câu hoặc từng đoạn ngắn, hát nối tiếp từng câu hoặc từng đoạn từ đầu cho đến hết bài.
Để giúp trẻ thể hiện một cách tự nhiên và bộc lộ hết khả năng của mình, tôi cho trẻ hát dưới nhiều hình thức khác nhau. Tùy thuộc vào sắc thái, tính chất bài hát, giáo viên cho trẻ hát: To, nhỏ, nhanh, chậm, hát nối tiếp theo tổ, hát đối đáp. Trong quá trình trẻ hát, tôi luôn khuyến khích trẻ vừa hát, vừa thể hiện cử chỉ, động tác minh họa như vỗ tay, nhún nhảy, lắc lư theo cảm xúc của trẻ. Đồng thời tôi luôn quan sát, chú ý sửa sai cho những cháu hát chưa rõ lời, hát sai lời, hát chưa đúng nhịp. Hình thức sửa sai có thể là cho trẻ đó hát lại cùng bạn hoặc cô yêu cầu trẻ hát lại theo cô. Và nếu trẻ đó vẫn chưa thể sủa được lỗi sai đó , để đảm bảo thời gian tiết học, cô có kế hoạch sửa sai cho trẻ ở các hoạt động khác.
Đối với trẻ 4-5 tuổi, cô có thể khuyến khích sự sáng tạo của bé, nhằm phát triển trí tưởng tưởng và tư duy cho trẻ. Trẻ nghe giai điệu tự đặt lời. Nếu trẻ đặt chưa được thì cô giáo gợi ý đặt lời mẫu. Để làm được điều này, cô khuyến khích trẻ sáng tạo ở mọi thời điểm thích hợp: tôi đã tiến hành dạy trẻ hát với bài: ” Đội kèn tí hon ” nhạc và lời của Phan Huỳnh Điểu, Khuyến khích trẻ nghe giai điệu tự đặt lời như đoạn nhạc: Te tò te đây là ban kèn hơi, tò tò tò tò te có anh nào muốn chơi, Mau vào đây góp thêm kèn te tí, tò tò tò te tí bước đều chân cùng đi. Chuyển thành: Te tò te chúng ta là đội thi, tò tò tò tò te có anh nào muốn thi; Mau vào đây đi đến trường thi đấu, tò tò tò te tí bước đều chân cùng đi. Kết quả trẻ rất hứng thú và cùng thi nhau sáng tác thêm. Như thế, tiết học sẽ phát huy được tính tích cực sáng tạo của trẻ.
b) Hình thức 2 : Nếu lựa chọn Nghe hát – nghe nhạc là trọng tâm
Thì nội dung kết hợp sẽ là : Vận động theo nhạc
Trò chơi âm nhạc
Hình thức này nhằm Phát triển khả năng nghe, tạo cho trẻ những ấn tượng đẹp về những hình ảnh âm nhạc có trong tác phẩm. Trẻ biết theo dõi sự phát triển của bài hát, bản nhạc, biểu lộ thái độ khi nghe. Mở rộng vốn hiểu biết về âm nhạc cho trẻ. Biết hưởng ứng cảm xúc khi nghe. Cô giáo cần lựa chọn những bài hát có nội dung phong phú, giai điệu đa dạng phù hợp với chủ đề chủ điểm và được sử dụng dưới nhiều hình thức.
Đối với lứa tuổi mẫu giáo lớn tôi thường sử dụng hình thức nghe hát là một nội dung kết hợp. Vì trẻ em ngày nay, với sự phát triển của công nghệ. Trẻ được nghe nhiều nghe qua các phương tiện nghệ thuật (Băng, đĩa, đài, viddeo,mạng internet, đàn..) , trẻ được làm quen với nhiều giai điệu ở mọi nơi, với các thể loại đa dạng về dân ca các miền, các bản nhạc cổ điện, dân ca các vùng miền, bài hát dành cho thiếu nhi, nhi đồng, ca khúc người lớn. Nên trong tiết học tôi chỉ đưa hoạt động nghe hát là nội dung kết hợp để mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ, dạy trẻ biết cảm nhận âm nhạc, biểu lộ cảm xúc khi nghe nhạc.
Khi cho trẻ nghe hát, trang phục của cô, các động tác minh họa, các hưởng ứng của trẻ với tiết mục nghe hát phù hợp với giai điệu bài hát cũng rất quan trọng. Nó kích thích sự chú ý, hứng thú cho trẻ về âm nhạc nhiều hơn.Thường xuyên lồng ghép các bài hát có nội dung giáo dục chuyên đề (dinh dưỡng, môi trường, biển đảo, vệ sinh cá nhân…), dân ca, các trò chơi dân gian để dạy hát hoặc hát cho trẻ nghe thể hiện rõ ý thức dân tộc trong giáo dục âm nhạc.
Cụ thể: tôi đã tổ chức hoạt động tiết học âm nhạc với nội dung cho trẻ nghe bài: ” Ngồi tựa mạn thuyền” dân ca quan họ Bắc Ninh. Tôi mở video ca nhạc của các nghệ nhân liền anh liền chị vùng quê Bắc Ninh thể hiện khi ngồi trên thuyền hát. Trong lúc trẻ đang hứng thú xem video, cô khoác thêm bộ đồ quần áo hát quan họ và nón quai thao để chuyển tiếp hát lần 2. Lúc này cô trực tiếp hát theo tiếng nhạc không lời và biểu diễn với trang phục áo tứ thân và nón, cho trẻ cùng hưởng ứng làm động tác chèo thuyền giúp cô. Sau đó tôi cho trẻ nhận xét về giai điệu bài hát, bộ trang phục quan họ Bắc Ninh. Qua đó giáo dục trẻ tình yêu quê hương đất nước, yêu bản sắc dân tộc qua làn điệu dân ca đăc trưng của mỗi vùng miền.
Để gây được sự chú ýcủa trẻ, thay đổi hình thức nghe hát luôn được tôi chú trọng. Cụ thể khi tôi dạy trẻ nghe bài hát: “Ngọn nến lung linh” của Ngọc Lễ. Cô và trẻ cùng nhập vai bố – mẹ – và con múa minh họa theo nội dung bài hát.
Chú ý: Nếu những bài hát cô hát cho trẻ nghe được nhiều lần với các hình thức nghe khác nhau, nghe ở mọi lúc mọi nơi, nghe trên nội dung kết hợp, thì không nhất thiết phải cho trẻ nghe trên hoạt động học.
c) Hình thức 3 : Nếu lựa chọn vận động theo nhạc là trọng tâm
Thì nội dung kết hợp sẽ là Nghe nhạc – Nghe hát
Trò chơi âm nhạc
Vận động theo nhạc nhằm giúp trẻ cảm nhận và thể hiện nhịp điệu âm nhạc bằng các vận động của cơ thể phù hợp với nhịp điệu của các bài hát, bản nhạc. Điều này sẽ giúp trẻ có cơ hội thể hiện sự sáng tạo trong vận động âm nhạc. Ngoài ra còn làm thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ, trẻ được bộc lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè.
Có nhiều cách vận động theo nhạc: vận động múa minh họa: Căn cứ vào tính chất âm nhạc của các ca khúc và nội dung chương trình giáo dục âm nhạc, để trẻ thực hiện một số động tác vận động minh họa, hoặc bài múa mô tả sự khéo léo, nhanh nhẹn, hoạt bát của trẻ; Gõ theo nhịp: Chỉ vỗ và gõ vào phách mạnh sau vạch nhịp; Gõ theo phách: Mỗi phách trong ô nhịp vỗ hoặc gõ một tiếng ( Phách thứ nhất trong ô nhịp vỗ mạnh hơn); Gõ theo tiết tấu tức là vỗ tay vào từng từ của lời ca: gồm có 3 loại tiết tấu nhanh – chậm – kết hợp. Ngoài ra: Trẻ tự tạo ra tiết tấu khi nghe nhac, nghe hát bằng cách gõ đệm.
Tùy vào đặc điểm, tính chất bài hát, đặc điểm tình hình trẻ để giáo viên lựa chọn hình thức vận động nào là trọng tâm thích hợp. Với kinh nghiệm giáo viên đứng lớp lâu năm và cũng đã nhiều lần dạy các tiết hội thảo cho nhà trường. Tôi đã chọn nhiều bài hát với các cách vận động thích hợp như :
– Múa với bạn tây nguyên: chọn vận động múa là trọng tâm.
– Cả nhà thương nhau: chọn gõ thep phách là trọng tâm
– Cháu vẫn nhớ trường mầm non: Vỗ theo tiết tấu nhanh.
Qua hoạt động này năng khiếu âm nhạc của cá nhân trẻ được thể hiện rõ rệt, từ đó giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng thêm mặt mạnh cho cháu. Đồng thời giúp đỡ những cháu yếu. Khuyến khích trẻ tự nghĩ ra các hình thức để tạo ra âm thanh, vận động theo các bài hát, bản nhạc yêu thích : âm thanh từ các bộ phận của cơ thể như vỗ tay, dậm chân, miệng phát âm thành các chữ cái o, a, la, son..; Từ các nguyên vật liệu thiên nhiên: Trống cơm làm từ ống sữa, kèn lá, phách tre, gáo dừa…Trẻ tạo ra tiết tấu khi nghe nhạc, nghe hát bằng cách gõ đệm bằng dụng cụ gõ xắc xô, phách gõ, trống cơm….tôi luôn chú ý khuyến khích trẻ nghe nhạc và vận động tự do theo sự cảm nhận âm nhạc riêng của mình.
Đặc biệt năm nay tiếp tục thực hiện chuyên đề” giáo dục phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non”. Bản thân tôi nghĩ nếu cho trẻ vận động theo tiết tấu, giai điệu nhanh – chậm trong một bản nhạc hay một bài hát thì sẽ rèn cho trẻ kỹ năng phản ứng nhanh nhẹn, tránh nhàm chán và gây hứng thú hơn khi trẻ vận động theo một giai điệu bài hát đều đều. Tôi đã áp dụng cách vận động này cho trẻ lớp tôi và rất thành công. Tôi nghĩ đây cũng là một trong những sáng kiến nhỏ khi dạy tiết vận động trong âm nhạc .
Cụ thể :Khi dạy tiết vận động theo nhạc bài hát: Trường chúng cháu là trường mầm non. Lúc đầu tôi cho trẻ vận động theo bài hát với tốc độ nhạc bình thường, sau đó tôi tăng với tốc độ bản nhạc nhanh dần, yêu cầu trẻ vận động theo. Kết quả trẻ rất hào hứng .
* Đối với nội dung kết hợp: trò chơi âm nhạc.
Hiện nay, trò chơi âm nhạc được coi là một trong các hình thức vận động theo nhạc của chương trình giáo dục âm nhạc Mầm non. Thông qua trò chơi âm nhạc giúp trẻ phát triển tai nghe, nhận biết, phân biệt và phản ứng linh hoạt với các thuộc tính âm nhạc ( độ cao, tiết tấu, nhịp độ, sắc thái..). Trò chơi củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, phát triển năng khiếu âm nhạc . Có rất nhiều loại trò chơi âm nhạc khác nhau như trò chơi về độ cao âm thanh, về tiết tấu âm nhạc, trò chơi phát triển khả năng phản ứng âm nhạc, trò chơi đóng vai theo nội dung và cấu trúc âm nhạc, trò chơi phát triển trí nhớ âm nhạc.
Tuy nhiên, để trẻ hiểu cách chơi, có kỹ năng và hứng thú với trò chơi. Với kinh nghiệm của bản thân, tôi thường nêu rõ cách chơi, nâng cao dần mức độ trò chơi từ dễ đến khó để phát triển tư duy và sự nhanh nhẹn ở trẻ và thường xuyên thay đổi hình thức chơi thì trò chơi sẽ trở nên phong phú hơn. Để phát huy sự sáng tạo của trẻ trong trò chơi âm nhạc, tôi có thể nêu mục đích của trò chơi, yêu cầu trẻ tự nghĩ ra cách chơi và tự lựa chon dụng cụ để chơi.
Quá trình dạy trẻ, tôi đã sưu tầm, sáng tạo thêm một số trò chơi âm nhạc. Thực tế trẻ rất hứng thú. Sau đây là một vài trò chơi tôi đã thực hiện trên tiết học có hiệu quả :
- Trò chơi: Cùng nhau nhảy, múa
* Mục đích trò chơi: Giúp trẻ phát triển tư duy hình tượng, định hướng không gian và vận động tinh. Nhảy, múa giúp trẻ phát triển trí tuệ tưởng tượng vốn rất phong phú.
* Chuẩn bị: Đàn và máy tính có ghi các bài hát có nhiều giai điệu khác nhau: sôi động, trữ tình, mượt mà, nhanh – vui dịu dàng, tình cảm- trong sáng, vui – linh hoạt, vừa phải – âu yếm. Một số đồ dùng âm nhạc: quạt múa, mũ con vật, mũ hoa, nơ hoa tay…
* Cách chơi: Cô mở 1 đoạn nhạc hoặc cả bài hát cho trẻ cảm nhận và hỏi trẻ giai điệu của bài hát như thế nào? Cô múa hoặc nhảy mẫu cho trẻ xem theo cách của mình, có thể cô sử dụng mũ múa, quạt… tùy vào giai điệu tính chất bài hát để cô sáng tác những động tác thích hợp. Lần lượt cho một số cá nhân trẻ lên thực hiện theo cách của mình. Khi trẻ đã thành thạo, có thể cho trẻ chơi theo nhóm để tạo hứng thú, thi đua xem ai nhảy múa đẹp hơn, sáng tạo, phù hợp với giai điệu bài hát hơn để trao tặng phần thưởng.
- Trò chơi: Tai ai thính
* Mục đích trò chơi: Phát triển thính giác, tạo cho trẻ sự tập trung chú ý lắng nghe và đoán các âm thanh của các nhạc cụ khác nhau và giúp trẻ hứng thú được khám phá, trải nghiệm các âm thanh nhạc cụ đó .
* Chuẩn bị: một số nhạc cụ âm nhạc như : Sáo, đàn organ, đàn ghi ta, kèn nhựa, trống cơm, trống gõ làm bằng các ống sữa bột của bé, phách gõ bằng tre, dàn gõ bằng tre nứa, trống gõ bằng quả bầu khô, bộ gõ bằng các nguyên vật liệu thiên nhiên.
* Cách chơi: Cô nêu mục đích của trò chơi, Cô giới thiệu cho trẻ biết từng loại nhạc cụ và âm thanh của các loại nhạc cụ. Khuyến khích cho trẻ nghĩ sáng tạo
ra một số cách chơi và tự lựa chọn dụng cụ để chơi. Nếu trẻ chưa biết tự sáng tạo trò chơi, cô chơi mẫu: cô đánh đàn organ, đàn ghi ta, thổi kèn, gõ phách, đánh trống và hỏi trẻ biết đó là âm thanh của nhạc cụ gì? Khi trẻ đã quen, cô cho trẻ ngồi không nhìn thấy nhạc cụ, sau đó cô đánh đàn, gõ, thổi các loại nhạc cụ theo các tiết tấu chậm đến nhanh và hỏi xem trẻ nhận biết được âm thanh của loại nhạc cụ nào. Hoặc cô có thể gõ, thổi sáo, đánh đàn theo một bản nhạc của bài hát. Lần lượt cho cá nhân đoán. Sau đó chia nhóm thi đua, nhóm nào đoán đúng đúng tên nhạc cụ đúng, nhanh là thắng cuộc và được trải nghiệm âm thanh với các nhạc cụ đó.
- Trò chơi : Tung quân xúc xắc
* Mục đích trò chơi: Giúp trẻ phản ứng nhanh nhẹn qua trò chơi, nhằm củng cố kiến thức về tên bài hát và giai điệu bài hát đã học.
* Chuẩn bị: Một con xúc xắc xắc có 6 mặt, mỗi mặt là một hình ảnh có nội dung bài hát theo chủ đề. 1 mũ chóp kín.
* Cách chơi: Một trẻ lên tung quân xúc xắc có 6 mặt, mỗi mặt là một hình ảnh có nội dung bài hát, yêu cầu trẻ đsoán đúng tên bài hát và biết thể hiện giai điệu bài hát. Lần khác, cho 1 trẻ lên đội mũ chóp kín và tung xúc xắc lên, cả lớp đọc câu đó có hình ảnh trên mặt xúc xắc đó, trẻ đội mũ chóp đoán tên bài hát và thể hiện bài hát. Nếu trẻ không thể hiện được bài hát đó thì phải nhảy lò cò.
- Trò chơi : Khám phá ô cửa
* Mục đích trò chơi: Trò chơi giúp trẻ củng cố, ôn luyện các bài hát. Tạo cho trẻ sự mạnh dạn, tự tin lên thể hiện bài hát. Phần nào giúp trẻ giải quyết những tò mò, khám phá những bí mật bên trong những ô cửa.
* Chuẩn bi: .Nhiều bông hoa điểm 10. Những tấm phông các màu được che trên cổng chui thể dục của trẻ để làm các ô cửa và một số món quà để tặng cho trẻ. .Cô để sẵn các loại tranh ảnh, đồ dùng, đồ chơi phù hợp theo từng chủ đề tiết học ở phía sau những ô cửa.
* Cách chơi: Chia trẻ làm 2 – 3 đội, cho đại diện của mỗi đội lên bắt thăm hoặc chơi trò chơi để tìm ra đội nào chơi trước. Có 4- 5 ô cửa được đánh dấu theo thứ tự. Đội nào chơi trước sẽ chọn bất kỳ một ô cửa, nếu ô cửa được mở ra, bên trong ô cửa có tranh ảnh, đồ dùng, đồ chơi gì thì đội đó phải hát một bài nói về hình ảnh đó. Đội nào hát đúng thì ban tổ chức sẽ tặng cho 1 bông hoa diểm 10. Nếu đội nào chọn ô cửa mà không hát được bài hát có nội dung như hình ảnh trong ô cửa thì quyền hát thuộc về đội bạn. Đội nào dành nhiều bông hoa điểm 10 thì thắng cuộc.
d) Hình thức 4 : Lựa chọn tổ chức biểu diễn văn nghệ theo chủ đề.
Hình thức tổ chức này được giáo viên thực hiện vào cuối mỗi chủ đề. Tùy thuộc vào thời gian của mỗi chủ đề đó, giáo viên có thể tiến hành 1 hoặc 2 lần hoạt động sinh hoạt văn nghệ này.
Trên thực tế, ở trường tôi thường rất ít sử dụng hình thức này để dạy trẻ vì đây là tiết dạy tổng hợp, giáo viên phải lựa chọn 3 – 4 nội dung âm nhạc kết hợp bài thơ, câu đố, câu chuyện, yêu cầu trẻ phải có kỹ năng biểu diễn thành thạo, lại phải chuẩn bị nhiều trang phục, đạo cụ hợp với nội dung chủ đề đó nên giáo viên rất ngại. Chính vì thế vô tình giáo viên đã không tạo cơ hội cho trẻ phát triển sáng tạo, tài năng. Hơn nữa chính bản thân trẻ cũng chưa mạnh dạn tham gia vào hoạt động này.
Bản thân tôi nghĩ, để giúp trẻ tham gia vào hoạt động này một cách hứng thú, tích cực, giáo viên nên tạo yếu tố bất ngờ như làm người dẫn chương trình thật ấn tượng thu hút trẻ, đóng vai các nhân vật trong truyện cổ tích, sử dụng một số trang phục gây chú, hoặc nhân dịp sinh nhật, ngày hội, ngày lễ…để trẻ biểu diễn.
2.2. Rèn nề nếp, kỹ năng và kích thích sự sáng tạo cho trẻ
Một trong những yếu tố cần thiết để cho hoạt động giáo dục âm nhạc thành công đó là rèn nề nếp, rèn kỹ năng thể hiện âm nhạc và kích thích hứng thú sự sáng tạo cho trẻ. Trẻ thực hiện nghiêm túc, biết thực hiện theo hiệu lệnh, khẩu lệnh, biết chia nhóm, xếp vòng tròn về hàng và tạo cho trẻ có cảm giác tự tin, nhanh nhẹ và linh hoạt qua việc trẻ lên thể hiện. Cô giáo luôn theo dõi, động viên, khuyến khích trẻ kịp thời.
Thực tế tôi đã thực hiện rất có hiệu quả. Khi trẻ nghe hiệu lệnh vỗ xắc xô lần một, trẻ đi thành vòng tròn lớn. Cô vỗ lần hai, những bạn gái bước vào vòng tròn phía trong. Cô làm hiệu lệnh một lần nữa, trẻ nam và nữ quay mặt vào nhau cùng giao lưu vận động theo nhạc. Việc hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen, nề nếp tốt đã tạo nên thành công của tiết học âm nhạc nói riêng và các hoạt động tập thể khác nói chung.
Yếu tố cũng rất quan trọng nữa trong giáo dục âm nhạc là rèn kỹ năng cho trẻ. Kỹ năng hát rõ lời, đúng nhịp, hát diễn cảm. Thể hiện một số kỹ năng vận động theo nhạc như gõ, vỗ, múa, nhún ký chân, cuộn tay, lắc mông, biểu diễn … nhịp nhàng theo lời bài hát. Cảm nhận âm nhạc, biểu lộ cảm xúc khi nghe nhạc. Kỹ năng phản ứng nhanh nhẹn qua trò chơi. Những cháu có kỹ năng âm nhạc tốt sẽ tạo cho trẻ sự duyên dáng, hoạt bát, nhanh nhẹn.
Sáng tạo trong tiết học không phải người giáo viên nào cũng có, nó đòi hỏi ở giáo viên sự tích lũy kinh nghiệm và học hỏi không ngừng. Đây là yếu tố cần thiết để tạo nên tiết học đa dạng phong phú, kích thích hứng thú cho trẻ. Để làm được điều đó, theo kinh nghiệm của tôi, cô giáo luôn coi trẻ là trung tâm, tôn trọng quyết định và sở thích của trẻ, tuy nhiên cũng phải giới hạn trong phạm vi có thể nào đó. Cô luôn giám sát, theo dõi và hướng trẻ vào các chủ đề trọng tâm.
Sự sáng tạo của mỗi người giáo viên thì rất đa dạng và trừu tượng, tôi không thể kể hết tại đây. Bản thân tôi đã cho trẻ tự sáng tạo đặt lời bài hát dựa trên bản nhạc có sẵn, hay cho trẻ vận động theo một bản nhạc nhanh dần để kích thích phản ứng nhanh nhẹn của trẻ, cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc với mức độ từ dễ đến khó hay tạo điều kiện cho trẻ tự thỏa thuận và tự chọn các vận động theo ý thích và sự sáng tạo của trẻ. Cô có thể dùng lời để khuyến khích, động viên trẻ thực hiện các hoạt động sáng tạo khác nhau mà không trùng với vận động của bạn như : ai có cách vận động (múa) khác sáng tạo hơn, hay hơn bạn nào? Hoặc khuyến khích trẻ tạo ra âm thanh từ các bộ phận của cơ thể: vỗ tay, dậm chân, âm phát ra từ cổ họng. Âm thanh phát ra từ kèn lá, gáo dừa, phách tre. Hay chỉ là chuyển tiếp giữa các hoạt động bằng những yếu tố bất ngờ để hướng sự chú ý của trẻ. Sáng tạo có thể là giáo viên thay đổi các hình thức dạy học …Tất cả đều nhằm mục đích mang lại kết quả cao trên tiết học.
3. Tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc ngoài tiết học và các hoạt động trong ngày
Khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ không thể tự phát triển, mà cần phải trải phải qua một quá trình: Học – chơi – tiếp xúc thường xuyên, liên tục. Âm nhạc gắn liền với mọi thời điểm sinh hoạt hằng ngày.Giáo viên cần cho trẻ làm quen với âm nhạc mọi lúc mọi nơi. Nhằm giúp trẻ làm quen với các bài hát, bản nhạc, trò chơi mới và củng cố ôn luyện cho trẻ về những nội dung đã được học. Hoạt động âm nhạc được tổ chức kết hợp với các hoạt động khác như sau:
Thông qua giờ đón trả trẻ : là lúc cần tạo không khí vui vẻ lôi cuốn trẻ lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Hầu hết các trường mở băng đĩa cho trẻ nghe nhạc lúc đón và trả trẻ, tuy nhiên một số giáo viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp. Mỗi bài hát là một thông điệp giáo dục đến trẻ. Trường tôi đã áp dụng và thường xuyên mở các bài hát cho trẻ nghe như: Bài hát “Em đi Mẫu giáo” của Dương Minh Viên, bài “Cháu đi Mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, bài “Trường chúng cháu là trường Mầm non”của Phạm Tuyên…..âm nhạc như lời nhắn nhủ cho phụ huynh hiểu rõ thêm công việc vất vả các cô đang làm hàng ngày và cần sự thông cảm, chia sẻ từ những phụ huynh: như bài hát: “Cô giáo về bản”; “Cô giáo mầm non”; …
Thông qua giờ Thể dục sáng: Sử dụng những bản nhạc, bài hát hành khúc có giai điệu vui, khỏe khoắn. Âm nhạc trong giờ thể dục sẽ tạo không khí sôi nổi, phấn chấn giúp trẻ vận động nhịp nhàng với nhịp điệu bài hát: Em tập thể dục sáng, tác giả Minh Trang: Con cào cào, tác giả Khánh Vinh.
Thông qua giờ ăn: Vào trước giờ trẻ ăn cơm cùng bạn bè, cho trẻ nghe bài hát: Mời bạn ăn của tác giả Trần Ngọc. Thay cho lời mời và động viên ăn ngon miệng.
Thông qua giờ ôn luyện hoạt động góc: Ở lứa tuổi này trẻ học mà chơi – chơi bằng học. Hoạt động học có chủ đích, mỗi tuần chỉ có một giờ hoạt động với thời gian chỉ hơn 30 – 35 phút, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu cho trẻ vì vậy việc hướng dẫn trẻ hoạt động theo nhạc thông qua các giờ hoạt động vui chơi cũng là biện pháp rất cần thiết.
Phương pháp này nhằm phát triển ở trẻ cảm thụ về âm nhạc, qua đó giúp trẻ thể hiện nhịp điệu âm nhạc bằng chính hoạt động của mình. Trẻ có thể cảm nhận và tự vận động theo ý thích, biểu diễn sáng tạo sao cho phù hợp với nhịp điệu bài hát, không nhất thiết yêu cầu trẻ phải vận động giống như cô. Hình thức này có một hạn chế là trẻ không hoạt động đồng thời cả lớp được mà chia từng nhóm nhỏ thay nhau hoạt động. Trẻ có thể học, bắt chước hành vi của cô giáo, trẻ chủ động tổ chức nhóm và đoàn kết với nhau để cùng hoạt động.
Thông qua ôn luyện hoạt động ngoài trời: Đối với hoạt động ngoài trời, âm nhạc là một trong những nội dung bổ trợ nhằm gây hứng thú cho trẻ vào học nội dung mới hoặc kết thúc hoạt động. Có thể giáo dục kỹ năng sống cho trẻ theo nội dung bài hát. Ngoài ra, hoạt động ngoài trời cũng là môi trường lý tưởng giúp trẻ khám phá trải nghiệm. Có thể cho trẻ hát hoặc cô hát cho trẻ nghe những bài hát có giai điệu vui tươi, trong sáng, nội dung gần gũi dễ hiểu, phù hợp với phong cảnh thiên nhiên, sự vật hay hiện tượng trẻ đang tiếp xúc, nhằm gây ấn tượng và làm giàu cảm xúc cho trẻ trước vẻ đẹp của thiên nhiên và giáo dục trẻ thông qua nội dung, lời ca của bài hát.
Cụ thể, khi cho trẻ : “quan sát thả thuyền giấy”. Trước lúc vào hoạt động cô cho trẻ hát: “Em đi chơi thuyền” để gây ấn tượng và cảm xúc cho trẻ thông qua đó giáo dục trẻ khi ngồi trên thuyền không được nghịch, phá gây mất an toàn..;
Chú ý : Môi trường trẻ được hoạt động ngoài trời rất rộng, thoáng, tại sao chúng ta không tổ chức cho trẻ thực hành trải nghiệm ? Vậy, với bộ môn âm nhạc thì chúng ta sẽ cho trẻ thực hành trải nghiệm như thế nào? Tôi đã áp dụng trên trẻ và kết quả trẻ lớp tôi rất hứng thú. Với đề tài thực hành trải nghiệm: “Âm thanh đến từ đâu?” cụ thể tôi đã thực hiện như sau:
Bước đầu tôicho trẻ lắng nghe âm thanh trong thiên nhiên, trong cuộc sống: tiếng nước chảy róc rách, tiếng gió thổi ào ào, âm thanh của tiếng người, tiếng các đồ vật va chạm vào nhau, âm thanh của các loại phương tiện giao thông, đàn, đài, ti vi..sau đó trẻ so sánh, nhận xét, cảm nhận về các âm thanh đó.
Sau đó tôi lấy một thanh gõ và gõ vào đồ chơi ngoài trời bằng sắt. Hỏi trẻ âm thanh phát ra như thế nào? Rồi lấy thanh gõ đó gõ vào nền đá và hỏi trẻ âm thanh phát ra có giống lúc nãy không? Rồi cũng thanh gõ đó tôi gõ vào nền đất và hỏi trẻ các con có nghe âm thanh gì phát ra không? Vì sao không nghe thấy? vì đất mềm. Thế vì sao lúc nãy cô gõ lại phát ra âm thanh? vì đá và sắt cứng…Cô lại dùng 2 thanh gõ lại với nhau theo các tiết tấu: nhanh, chậm, kết hợp. Hỏi trẻ đó là những tiết tấu gì? Rồi cho mỗi trẻ cầm một thanh gõ để gõ lại với nhau theo các tiết tấu cô làm mẫu và chia nhóm đi đến các đồ dùng, đồ chơi ở ngoài trời khám phá các âm thanh do mình tạo ra.
Thông qua giờ trước giờ đi ngủ trưa: Có thể chon những bài hát có giai điệu mềm mại, trữ tình, bài hát ru êm dịu. Như bài hát: Đi ngủ, của Hoàng Văn Yến; Ru con của Nguyễn Văn Tý; Khúc hát ru của người mẹ trẻ của Phạm tuyên…Hát ru là giai điệu êm đẹp đầu tiên đến với con người từ thuở còn thơ; Lời ca êm ái thắm thiết tác động vào trẻ thơ giúp trẻ có được sự cảm thụ âm nhạc tốt.
Thông qua hoạt động chiều : có thể tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc theo thích, hoặc cho trẻ biểu diễn văn nghệ theo chủ đề. Khuyến khích cả lớp cùng tham gia, đây là cơ hội trẻ học hỏi lẫn nhau, chia sẻ cảm xúc và cùng hợp tác biểu diễn. Ngoài ra, có thể cho trẻ nghe, hát làn điệu dân ca để củng cố bài đã học, sắp học hoặc chơi trò chơi dân gian…..mà trẻ thích. Là cô giáo trực tiếp đứng lớp, cũng là người có cảm thụ âm nhạc tốt, tôi luôn muốn tất cả các trẻ đều phát triển toàn diện, càng nhiều trẻ có năng khiếu về âm nhạc đó là niềm hạnh phúc của cô giáo, nên tôi luôn chú trọng bồi dưỡng năng khiếu cho trẻ mọi lúc mọi nơi. Tôi thường đánh đàn vào các hoạt động buổi chiều để kích thích trẻ thể hiện bài hát, điệu múa, điệu nhảy.
Với những bài hát có giai điệu khó, dài, tôi sẽ mở băng đĩa, dao loát nhiều bài hát có nhiều chủ đề về máy tính và tổ chức như một cuộc thi để tìm ra và bồi dưỡng những nhân tố mới. Cũng thông qua hoạt động này tôi đã giới thiệu cho trẻ về cách nhận biết nhịp 3/4, 2/4, 4/4 với giai điệu vui tươi hay mềm mại, buồn. Cách nhận biết tiết tấu nhanh, kết hợp, tiết tấu chậm để trẻ cảm nhận và thể hiện tác phẩm âm nhạc hay hơn, đúng hơn.
4. Sưu tầm các loại đồ dùng, đồ chơi âm nhạc đa dạng giúp trẻ hứng thú với các hoạt động âm nhạc
Đặc điểm của trẻ mầm non là luôn thích đồ dùng, đồ chơi mới, lạ có màu sắc đẹp, phong phú và hấp dẫn. Cũng như dạy bộ môn khác, để thỏa mãn được nhu cầu đó của trẻ, đòi hỏi người giáo viên mầm non phải luôn sáng tạo ra nhiều đồ dùng âm nhạc mới lạ, hấp dẫn và phù hợp với nội dung bài dạy, phù hợp với tình huống giáo dục trong các hoạt động, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ;
Các loại đồ dùng, đồ chơi dành cho bộ môn âm nhạc được nhà trường mua và bổ sung thì rất nhiều như: đàn ocgan, kèn nhựa, cái trống cơm, micro, xắc xô, thanh gõ…Các phương tiện hỗ trợ khác như: Máy tính, máy chiếu, đầu đĩa, trang phục biểu diễn…Tuy nhiên không phải lúc nào chúng ta cũng có tiền để mua hoặc mua được hết các đồ dùng để phục vụ cho bộ môn âm nhạc.
Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của mỗi gia đình, thường có rất nhiều sản phẩm bị loại bỏ sau khi sử dụng, đó là nguồn vật liệu rất phong phú và đa dạng, có thể tận dụng làm những việc hữu ích. Nếu chúng ta có ý thức thu gom, chọn lọc từ nguồn phế thải đó và có ý tưởng làm các đồ dùng cho bộ môn âm nhạc như hộp sữa làm trống lắc, chiếc vợt bắt muỗi hoặc cây vợt cũ cũng có thể tạo thành những chiếc đàn xinh xắn chỉ thêm vài chi tiết trang trí, ngộ nghĩnh. Hộp sắt đựng bánh quy và hộp sữa có thể làm thành dàn trống có giá cao thấp, to, nhỏ khác nhau. Ống nứa cắt ngắn được xếp cạnh nhau tạo thành đàn tơ rưng có âm thanh lạ mắt. Chiếc đèn pin hỏng hay ống đựng xê sủi có thể làm thành những chiếc micro cho trẻ cầm biểu biễn âm nhạc. Để làm trang phục cho trẻ tôi dùng các ống hút, mút bittis, giấy, lá cây tạo nhiều kiểu trang phục lạ mắt. Những tờ giấy gói quà, gói hoa cũng có thể sáng tạo thành nhiều bộ trang phục thu hút trẻ….và còn nhiều cách làm đồ dùng đồ chơi âm nhạc khác nữa.
Mỗi năm, trường tôi tổ chức thi làm đồ dùng, đồ dùng đồ chơi tự tạo như vậy để bổ sung, làm đa dạng vào các hoạt động dạy học có hiệu quả. Làm như vậy chúng ta sẽ tiết kiệm được tiền mua sắm vật liệu, tạo ra nhiều đồ dùng mang tính sáng tạo phong phú cho bộ môn . Qua đó hình thành ý thức tuyền truyền với mọi người xung quanh, từ trẻ đến phụ huynh học sinh về việc bảo vệ môi trường. Và như vậy, chúng ta đã giảm thiểu được lượng rác thải, giảm chi phí cho việc xử lý rác thải trong vệ sinh môi trường. Tuy nhiên, đồ dùng âm nhạc tự tạo phải có tính thẩm mĩ, bền và đảm bảo yêu cầu vệ sinh, an toàn cho trẻ.
Trong hội thi đó tôi đã phối hợp với phụ huynh cung cấp các nguyên vật liệu sẵn có trong tự nhiên và tận dụng một số đồ dùng phế thải trong gia đình để làm nên nhiều đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho bộ môn âm nhạc. Kết quả, lớp tôi đã đạt giải nhất trong cuộc thi đó. Sau đây là hình ảnh các sản phẩm của tôi.
5 . Khai thác, ứng dụng CNTT, phần mềm mầm non vào hoạt động âm nhạc
Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động âm nhạc như một công cụ đắc lực, cần thiết nhằm giúp trẻ hứng thú, cảm thụ âm nhạc tốt hơn, trẻ dễ nhớ, dễ thuộc các giai điệu và hát đúng hơn, Thông qua các hình ảnh, âm thanh sống động, trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong thiên nhiên, cuộc sống dễ hơn để từ đó thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động âm nhạc.
Để có một hoạt động giáo dục âm nhạc thành công, là người giáo viên phải biết tìm tòi khám phá cái mới, luôn nỗ lực học hỏi không ngừng để khai thác ứng dụng có hiệu quả. Vì đặc điểm của trẻ mầm non nhanh chán, sự chú ý không bền. Nếu giáo viên biết cách thu hút trẻ bởi kỹ năng sư phạm và ứng… Có thể sử dụng các cách sau để ứng dụng có hiệu quả vào hoạt động âm nhạc: Vào mạng tìm kiếm và daoloat về máy các bài hát, hình ảnh, video có nội dung cần tìm. Sưu tầm các băng đĩa VCD hoặc CD;Quay video hoặc cắt những đoạn phim cần minh họa cho nội dung bài hát; Sử dụng các phần mềm thiết kế giáo án điện tử powerpoint để tạo các “Trò chơi âm nhạc” hoặc video được ghép từ các hình ảnh minh họa bài hát; Sử dụng phần mềm giáo án điện tử bậc học mầm non và bé vui học mầm non”; Sử dụng phần mềm kidsmart như một ứng dụng của trò chơi âm nhạc.
Trong đó phần mềm giáo án điện tử có rất nhiều lĩnh vực, và đặc biệt có danh mục bé ca hát, bé làm ca sỹ. Có rất nhiều chủ đề theo chương trình các độ tuổi. Nếu giáo viên linh hoạt biết dùng phần mềm này như một thư viện âm nhạc có hình ảnh, nhạc vui nhộn không lời và có lời thì sẽ gây hứng thú cao cho trẻ.
Đối với phần mềm “Vui học mầm non” tuy không được nâng cao như phần mềm “Giáo án điện tử” nhưng nó lại có lợi thế hơn vì có thêm chương trình bé học tiếng anh qua âm nhạc. Trẻ mầm non được ví như tờ giấy trắng. Là bước khởi đầu để trẻ làm quen với ngôn ngữ tiếng anh. Thông qua công nghệ thông tin, bằng những bài hát tiếng anh ngắn gọn, gần gũi, hình ảnh động và giai điệu phù hợp lứa tuổi sẽ kích thích sự tập trung chú ý của trẻ. Đây sẽ là con đường bước đầu trẻ được làm quen và học tiếng anh chính xác, dễ nhớ, dễ thuộc nhất.
6. Lồng nghép tích hợp hoạt động âm nhạc vào các môn học khác
Trong mọi hoạt động, giáo viên đều có thể tích hợp với giáo dục âm nhạc, căn cứ vào những bài đã học, những bài chưa học theo từng chủ đề, chủ điểm của bài dạy để có hướng tích hợp phù hợp nhất. Âm nhạc kết hợp với các bộ môn khác như một trong những nội dung bổ trợ nhằm gây hứng thú cho trẻ, để dẫn dắt trẻ vào hoạt động: Giới thiệu bài, chuyển tiếp, giáo dục, kết thúc hoạt động.
* Giờ làm quen văn học : Thơ – truyện- đồng giao
Trong giờ làm quen văn học giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung… để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, tình cảm giữa con người với con người.
Có rất nhiều nhạc sĩ tìm thơ phổ nhạc thành bài hát sống mãi với tuổi thơ của bao thế hệ trẻ. Với lời ca giàu hình ảnh, giai điệu dễ nhớ, lời thơ có cùng chủ đề có tác dụng nhiều mặt tích cực đến nhận thức trẻ thơ, hình thành tình cảm trong sáng, cao đẹp.
Nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, lời thơ tuy không hoàn toàn trùng với bài hát nhưng mang nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ như giờ học thơ: Bó hoa tặng cô của tác giả Ngô Quân Miện thì giáo viên tích hợp bài hát: Mừng ngày 8/3 (Nhạc và lời của Tân huyền).
Đây là một kinh nghiệm làm cho các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn đồng thời giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó chứ không phải là một nội dung lồng ghép để chuyển tiếp cho hay.
Ngoài ra một số bài đồng dao, thơ, truyện trong chương trình cũng được nhiều nhạc sĩ sáng tác thành nhạc và cũng từng được xoay chuyển hát như:
Gánh gánh gồng gồng; Chi chi chành chành; Rềnh rềnh ràng ràng
dùng để kết hợp trong khi dạy thơ truyện rất tốt. Giúp trẻ tiếp thu nhanh, mau thuộc và gây hứng thú trong quá trình học của cháu;
Bản thân tôi là giáo viên đứng lớp lớn, tôi hiểu trẻ rất thích cái mới lạ, hấp dẫn. Chính vì thế tôi luôn tìm ra những phương pháp mới, nội dung mới để truyền đạt cho trẻ, thậm chí tự sáng tác những lời ca dựa trên bản nhạc nào đó quen thuộc để tích hợp vào tiết dạy phong phú hơn:
Khi tôi dạy xong truyện: “Dê con nhanh trí”. Kết thúc tiết học tôi cho trẻ hát bài hát, khu vườn cổ tích, do tôi sáng tác: (Trong khu vườn cổ tích, có dê mẹ dê con, thông minh và ngoan ngoãn, chó sói chuyên lọc lừa, này chó sói gian ác, không đe dọa được đâu, chú dê con ngoan ngoãn, nhanh nhẹn và đáng yêu.) thông qua bài hát này tôi sẽ giáo dục trẻ theo nội dung câu chuyện.
* Giờ làm quen với khám phá môi trường xung quanh
Làm quen với khám phá môi trường xung quanh nhằm trau đồi năng lực, hoạt động trí tuệ, nhận biết cuộc sống xã hội, tìm hiểu khám phá về thế giới thực vật, hiện tượng thiên nhiên, tự nhiên…thông qua đó giáo dục trẻ có thái độ đúng dắn, biết giữ dìn sản phẩm lao động, biết quan tâm giúp đỡ mọi người, có thức bảo vệ môi trường.
Khi dạy trẻ chủ đề thế giới động vật. “Tìm hiểu một số động vật nuôi trong gia đình“….kết hợp cho trẻ vận động theo bài hát: “Gà trống – mèo con và cún con”, hay bài hát” con gà trống”, “rửa mặt như mèo”…và còn nhiều bài hát về con vật khác, nhiệm vụ của giáo viên phải biết sử dụng như thế nào cho phù hợp, gây hứng thú trẻ;
Còn nhiều chủ đề khác cũng vậy, nội dung các bài hát rất đa dạng và phong phú, âm nhạc sử dụng không chỉ để chuyển tiếp mà nghe hát để nắm thêm nội dung thông qua đề tài dạy đó.
* Với hoạt động tạo hình
Sự tham gia của âm nhạc trong giờ dạy trẻ hoạt động tạo hình đã kích thích sự gợi mở, phát triển trí tưởng tượng khi trẻ vẽ, nặn, cắt, dán…Tạo hình cũng giống như âm nhạc, 2 bộ môn này đều thuộc lĩnh vực phát triển thẩm mĩ. Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn trẻ, nó giúp trẻ thể hiện những gì đã tìm hiểu, khám phá, những gì trẻ đã có rung động mạnh mẽ, thông qua hoạt động này trẻ thể hiện được cái tôi, tính sáng tạo;
Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình thường hay sử dụng để giới thiệu bài, trong khi trẻ thực hành cô mở nhạc phù hợp với đề tài, để tạo tâm thế thoải mái trẻ hứng thú vẽ hơn, có thể dùng âm nhạc dạy vào phần hướng dẫn để gợi trẻ có thêm ý tưởng, có thể dùng âm nhạc để chuyển tiếp và khi kết thúc hoạt động.
Tôi thực hiện tiết đề tài xé dán Đàn cá: Trong phần giới thiệu cô cho trẻ hát bài cá vàng bơi của Hà Hải. Đến phần hướng dẫn cô dùng lời bài hát để gợi trí tưởng tượng; Cá có đặc điểm gì? Sống ở đâu? Màu gì? Cá bơi như thế nào? Thông qua các câu hỏi này trẻ sẽ biết chọn màu sắc cho cá, xé thêm các phần phụ như: hai cái vây, xé làn nước…
* Giờ dạy lĩnh vực phát triển thể chất
Âm nhạc kết hợp với giờ học phát triển thể chất càng kích thích sự hứng thú hoạt động của trẻ. Củng cố kỹ năng mạnh dạn, tự tin cho trẻ.
Năm học này trường tôi đã áp dụng khá thành công khi thực hiện chuyên đề Phát triển vận động Và âm nhạc góp phần quan trọng không thể thiếu đối với các hoạt động đó. Âm nhạc gắn kết các phần chuyển tiếp dược hay hơn, âm nhạc thay cho hiệu lệnh, các cháu thực hiện các động tác theo nhạc từ phần khởi động đến hồi tĩnh có hứng thú và đạt kết quả tốt hơn.
Khi tổ chức thực hiện tiết dạy tổng hợp: Giao lưu các trò chơi vận động. Bản thân tôi đã khéo léo đan xen âm nhạc vào các hoạt động. Tiết dạy được mở đầu bằng khởi động theo nhạc, trẻ vận động các động tác nhanh dần của bản nhạc: Chitken dance. Chơi trò 1 tôi mở nhạc: Bé khỏe bé ngoan; chơi trò chơi 2: Tôi chọn bài: Con cào cào.., mỗi lần nghe nhạc: Baa baa black sheep, các đội chơi lần lượt chuyển nhóm theo thứ tự mà không cần chờ hiệu lệnh của người dẫn chương trình nữa. Tiết học kết thúc khi bản nhạc hồi tĩnh, con công hay múa, có giai điệu chậm.
Tôi nghĩ, sự đan xen giữa âm nhạc với các tiết học khác tạo thêm sự hứng thú, phát huy được tính tích cực cho trẻ. Đặc biệt trong tiêt dạy tổng hợp này có sự tham gia của các phụ huynh cùng học và chơi với trẻ, Tiết học: Giao lưu các trò chơi vận động đã thành công và được toàn thể giáo viên các trường trong huyện về dự giờ ghi nhận.
7. Thông qua ngày lễ, ngày hội, cuộc thi, đi tham quan để nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc
Sự cảm thụ tích cực của trẻ với âm nhạc không chỉ ở việc cho trẻ hát lại những bài hát được cô giáo truyền thụ. Những tri thức, kỹ năng âm nhạc ở trẻ sẽ được hình thành và tồn tại lâu bền hơn khi trẻ được rèn luyện thường xuyên và được tham gia biểu diễn, trẻ được nâng cao kỹ năng hoạt động nghệ thuật, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trước tập thể. Trẻ từng bước cảm nhận và biết đánh giá âm nhạc cũng như số lượng tác phẩm mà trẻ được nghe, được học. Hình thành kỹ năng nghệ thuật ban đầu cho trẻ .
Bên canh đó, năm học vừa qua, trường chúng tôi cũng đã tổ chức đi tham quan nhà văn hóa huyện, để xem các dụng cụ âm nhạc dân tộc quê mình, xem hình ảnh về các hoạt động văn nghệ các xã và Thị Trấn. Thông qua đó giáo dục trẻ tình yêu quê hương đất nước, biết giữ dìn bản sắc văn hóa dân tộc. Đây là cơ hội cho giáo viên và trẻ trong toàn trường giao lưu, đồng thời tạo cơ hội khám phá, hiểu biết, nâng cao kiến thức. Trẻ được củng cố những điều trẻ lĩnh hội được. Những hoạt động này đều tạo điều kiện hình thành ở các cháu phẩm chất đạo đức, trí tuệ.
Thông qua cácngày lễ, hội của trường tôi như: khai giảng, ngày nhà giáo, tết trung thu, tết nguyên đán, mừng ngày 8/3, lễ Tổng kết và các cuộc thi: dinh dưỡng tuổi thơ, dinh dưỡng của bé, bé với an toàn giao thông, thi kể chuyện về Bác Hồ. Chương trình biểu diễn văn nghệ chủ yếu là do các cháu trong trường biểu diễn. Các cháu là hạt nhân văn nghệ của lớp. Chương trình bao gồm: Múa, hát, đọc thơ, đóng kịch, kể chuyện, trò chơi….xen kẽ. Ngoài ra phụ huynh, giáo viên có thể tham gia biểu diễn cùng trẻ vài tiết mục sẽ đem lại sự hào hứng, ấn tượng tốt đẹp cho trẻ và phụ huynh. Thực tế cho thấy, Trường tôi là trường trọng điểm, những ngày lễ, hội…của trường , ngành giáo dục và của địa phương các cháu đều được mời tham dự biểu diễn, những cháu được các cô thường xuyên cho đi biểu diễn, giao lưu nên trẻ có tính mạnh dạn trên sân khấu hơn, biết thể hiện bài hát tình cảm hơn và kỹ năng biểu diễn thành thạo hơn.
Sau đây là một số hình ảnh văn nghệ trong ngày lễ hội do các cháu trường tôi biểu diễn.
8. Thực hiện tốt công tác tuyên truyền phối hợp với phụ huynh
Để đạt được nội dung trên tôi tham mưu với nhà trường kết hợp với phụ huynh xây dựng trường học với tiêu chí “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Sự gắn kết giữa phụ huynh và nhà trường có vai trò rất lớn. Giáo viên và phụ huynh phải có sự thông cảm, chia sẻ, cùng nhau hợp tác để đưa mục tiêu giáo dục con em đến kết quả tốt nhất. Có rất nhiều hình thức tuyên truyền với phụ huynh nhưng tôi không đi sâu vào các hình thức. Ở đây tôi chỉ đưa ra một số hình thức mà bản thân tôi thấy có hiệu quả, phù hợp với nội dung cần truyền đạt với phụ huynh, cụ thể như sau:
Thứ nhất, hình thức tuyên truyền trực tiếp: hàng ngày, trong giờ đón, trả trẻ. Cô giáo nói chuyện với phụ huynh về tình hình học tập, sự cảm thụ âm nhạc đồng thời khuyến khích phụ huynh phát triển thêm bộ môn âm nhạc cho trẻ ở nhà như xem băng đĩa, mạng internet nhạc thiếu nhi, các làn điệu dân ca vùng miền, cho trẻ đi xem chương trình biểu diễn, giao lưu ca nhạc thiếu nhi do các đoàn thể tổ chức. Khích lệ cháu mạnh dạn, tự tin, biết thể hiện cảm xúc, động tác qua một tác phẩm âm nhạc. Qua đó phát hiện năng khiếu âm nhạc cũng như những hạn chế của con em mình để kết hợp cùng cô giáo có kế hoạch bồi dưỡng thêm cho cháu.
Thứ hai, hình thức tuyên truyền dán tiếp:ở lớp tôi luôn dành một vị trí quan trọng ở trước cửa ra vào của lớp, gọi là góc tuyên truyền hay gọi cách khác là lên kênh thông tin chương trình dạy theo chủ điểm và thay tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ, tôi lên kế hoạch xây dựng góc tuyên truyền mới, cập nhật những thông tin mang tính thời sự, hình ảnh và nội dung được thay đổi thường xuyên phong phú.
Thứ ba, thông qua hội nghị phụ huynh: Hàng năm nhà trường tổ chức các buổi họp phụ huynh học sinh vào đầu năm, giữa năm và cuối năm để trao đổi tình hình học tập, hoạt động, sinh hoạt của cháu. Từ đó tôi cũng có nhiều cơ hội trao đổi, hướng dẫn phụ huynh nuôi dạy giáo dục trẻ đạt được kết quả cao bởi: Họp phụ huynh là cơ hội thuận lợi để giáo viên phối hợp tuyên truyền một cách đầy đủ tình hình của trẻ ở trường lớp tới các bậc phụ huynh vì cuộc sống sinh hoạt của trẻ một phần gắn với nhà trường còn phần lớn là gắn với gia đình.
Ngoài ra bản thân tôi còn vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu sẵn có ở địa phương như: Thùng giấy, lon sửa, bóng, chai nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hóa trang….phục vụ cho hoạt động âm nhạc. Để hình thức này đem lại hiệu quả ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức một buổi tiết dạy thể nghiệm Âm nhạc mời phụ huynh đến tham dự, chứng kiến các con của mình được học như thế nào, bằng các loại đồ dùng đồ chơi tự tạo của cô, trẻ, đó là một niềm vui sướng của các phụ huynh. Trong buổi hoạt động này giáo viên nói rõ vai trò mục đích của hoạt động âm nhạc có ý nghĩa rất quan trọng đối với đời sống hàng ngày của trẻ giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt,và mong phụ huynh phối hợp cùng cô cho trẻ hoạt động ở nhà và cung cấp nguyên vật liệu cũng như trang thiết bị phục vụ môn âm nhạc.
Vào những đợt dạy hội thảo, các cuộc thi có hoạt động âm nhạc, để các hoạt động có hiệu quả, tôi lên kế hoạch bồi dưỡng thêm cho các cháu ở nhà như trao đổi chân tình với phụ huynh về khả năng cảm thụ âm nhạc từng cháu, cách truyền đạt cho cháu hiểu, in nội dung đề tài âm nhạc về nhà cho các cháu. Vì thời gian ở lớp cô cần phải truyền đạt cho trẻ nhiều bộ môn khác không chỉ riêng bộ môn âm nhạc nên cần sự phối hợp với phụ huynh bồi dưỡng, phát triển thêm năng khiếu âm nhạc cho cháu.
1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết:
Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hính thánh những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một (Điều 22 – Luật giáo dục, 2005). Có thể nói, giáo dục âm nhạc là một trong những con đường hoàn thiện, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và thể lực. Nhà sư phạm V.Xu-khôm-lin-xki đã đánh giá rất cao hiệu quả giáo dục toàn diện của âm nhạc: ” Chất lượng công việc giáo dục trong một nhà trường được xác định phần lớn bởi mức độ hoạt động âm nhạc trong hoạt động của nhà trường đó”.
Theo hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non mẫu. Trẻ tuổi mẫu giáo có khả năng tri giác toàn vẹn hình tượng âm nhạc. Trẻ biết biểu lộ cảm xúc phù hợp trước vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống, các tác phẩm nghệ thuật. Có thể chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, biết kết hợp khăng khít giữa thời gian với âm nhạc, vận động phối hợp toàn thân với một trình tự tương đối phức tạp trong các điệu múa hay tái hiện một số tiết tấu khó. Trẻ có thể sử dụng bàn phím ở mức độ đơn giản để khám phá các phần mềm âm nhạc trên máy tính, hay chơi trò chơi âm nhạc do cô thiết kế qua phần mềm powerpoint. Trẻ có nhu cầu hoạt động âm nhạc, có ấn tượng sâu sắc khi nghe qua đài, băng đĩa…, biết so sánh một vài thể loại âm nhạc về âm thanh, tính chất, lời ca. Tuy nhiên lòng yêu thích âm nhạc ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu hào hứng say mê, có cháu lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh cuộc sống, quá trình giáo dục của người lớn. Vì thế cho nên giáo dục âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ.
1.3. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm hiện tại:
– Giáo viên tạo môi trường học tập giúp trẻ hứng thú với hoạt động âm nhạc
– Giáo viên tổ chức tiết học âm nhạc nhẹ nhàng, linh hoạt, sáng tạo
– Giáo viên lựa chọn nội dung trọng tâm và nội dung kết hợp, phù hợp với tình hình đặc điểm của lớp và nhận thức của trẻ
– Giáo viên rèn nề nếp, kỹ năng và kích thích sự sáng tạo cho trẻ
– Giáo viên tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc ngoài tiết học và các hoạt động trong ngày
– Giáo viên sưu tầm các loại đồ dùng, đồ chơi âm nhạc đa dạng giúp trẻ hứng thú với các hoạt động âm nhạc
– Giáo viên khai thác, ứng dụng CNTT, phần mềm mầm non vào hoạt động âm nhạc
– Giáo viên lồng nghép tích hợp hoạt động âm nhạc vào các môn học khác
– Giáo viên thông qua ngày lễ, ngày hội, cuộc thi, đi tham quan để nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc
-Giáo viên thực hiện tốt công tác tuyên truyền phối hợp với phụ huynh
1.4. Khả năng áp dụng của sáng kiến 8:
Phạm vi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc 4-5 tuổi ” có thể áp dụng trong Trường mẫu giáo Đại Lãnh và có thể áp dụng cho tất cả các lớp mẫu giáo trong địa bàn toàn huyện Đại Lộc.
1.5. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
– Chủ động xây dựng kế hoạch cá nhân và thực hiện một cách nghiêm túc có hiệu quả.
Giáo viên phải nắm vững phương pháp bộ môn âm nhạc, luôn thể hiện sự sáng tạo trong tiết dạy để truyền tải nội dung cho trẻ vào các hoạt động một cách hợp lý, gây hứng thú cho trẻ.
Tích cực tham khảo tài liệu trong và ngoài chương trình, học hỏi đồng nghiệp để nâng cao trình độ, hình thức và phương pháp giảng dạy phù hợp.
Bản thân giáo viên phải chịu khó, kiên trì, có năng khiếu âm nhạc để truyền thụ cho trẻ một cách tốt nhất.
Không ôm đồm tích hợp âm nhạc vào các hoạt động khác, phải đan xen hoạt động xen kẽ động – tĩnh,động viên khuyến khích trẻ kịp thời để trẻ mạnh dạn, tự tin.
Luôn trau dồi kiến thức âm nhạc, khám phá nhiều bài hát mới, thay đổi hình thức mới phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ để tránh sự nhàm chán. Vì hiệu quả giáo dục ảnh hưởng trực tiếp tới trẻ.
Tạo môi trường giáo dục âm nhạc phong phú. Sử dụng đồ dùng trực quan một cách có hiệu quả.
Tìm hiểu, sưu tầm lồng nghép các dụng cụ âm nhạc dân tộc cho trẻ làm quen để giáo dục trẻ tình yêu quê hương đất nước, bản sắc văn hóa dân tộc.
Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần phải biết đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của trẻ, đặc điểm khả năng âm nhạc của từng lứa tuổi mầm non để có phương pháp dạy thích hợp.
Thường xuyên rèn luyện kỹ năng âm nhạc cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Quan tâm giúp đỡ những cháu yếu kém đồng thời bồi dưỡng, tạo cơ hội cho những cháu có năng khiếu phát triển hơn.
Tham gia tập huấn chuyên đề về chuyên môn đầy đủ, thường xuyên học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp, tham khảo tài liệu, tham quan học tập, sáng tạo trong phương pháp giảng dạy, kiến thức chuyên môn để đa dạng hóa hình thức truyền đạt âm nhạc cho trẻ hấp dẫn hơn.
Thực hiện tốt công tác chuyên môn, tham mưu về cơ sở vật chất, nâng cao trình độ chuyên môn để có sự quan tâm, động viên kịp thời và chỉ đạo sâu sát cấp trên.
Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để có sự giúp đỡ, ủng hộ, cùng tham gia, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tổ chức thực hiện.
Nên tránh hiện tượng chỉ đặc biệt chú ý đến các cháu phát triển tốt, cần chú ý dìu dắt các cháu kém hoặc quá nhút nhát để tập thể lớp có sự tiến bộ đồng đều.
Khi sửa sai cho trẻ trong bất cứ hoạt động âm nhạc nào, tuyệt đối không cho trẻ làm lại một mình,vì như thế trẻ sẽ thấy tự ty. Nhưng nếu cô cho một số bạn thực hiện lại cùng để trẻ đó nhìn thấy sai để sửa thì trẻ sẽ vui vẻ và thích thú hơn.
Việc phát triển những năng khiếu đặc biệt cũng cần quan tâm, cô giáo nên bồi dưỡng để làm nòng cốt cho các ngày hội, lễ.
Thường xuyên lồng ghép các bài hát có nội dung giáo dục chuyên đề Dinh dưỡng, môi trường, biển đảo, vệ sinh cá nhân…, dân ca, các nhạc cụ dân tộc, trò chơi dân gian để dạy hát, nghe hát, nghe âm thanh của các nhạc cụ nhằm giúp trẻ thể hiện rõ ý thức dân tộc trong giáo dục âm nhạc.
Công nghệ thông tin ngày càng phát triển gắn liền với sự phát triển của các phần mềm giáo dục Mầm non, mạng internet…Giáo viên phải có kiến thức, biết cách khai thác hiệu quả chúng, có rất nhiều bài hát chủ đề đa dạng, giai điệu rất hay, video chất lượng, để gây sự hứng thú khi truyền đạt cho trẻ hơn. Tôi nghĩ thường xuyên thay đổi cho trẻ làm quen với các bài hát mới, giai điệu hay, nội dung gần gũi với trẻ đó là cách tốt nhất trẻ tiếp thu âm nhạc có hiệu quả nhất, hấp dẫn trẻ nhất.
1.6. Hiệu quả sáng kiến mang lại9:
Sau một thời gian phấn đấu và quá trình áp dụng các phương pháp, biện pháp có kết hợp với sự chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn và sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh. Qua đó đã có những chuyển biến rõ rệt về phía phụ huynh cũng như học sinh, tất cả đều cảm nhận và thấy được tầm quan trọng của bộ môn giáo dục âm nhạc đặc biệt đối với trẻ 4-5 tuổi.
Về phía cô: Được tham gia tập huấn đàn ocgan, chuyên đề chuyên môn đầy đủ nên năng khiếu được nâng cao rõ rệt. Nắm chắc phương pháp giáo dục âm nhạc cho trẻ hơn. Được nâng cao kiến thức về kỹ năng truyền thụ âm nhạc để trẻ lĩnh hội được tốt nhất. Bản thân được đúc rút nhiều kinh nghiệm qua các tiết dạy thể nghiệm âm nhạc do trường và phòng tổ chức. Luôn luôn xây dựng phong trào yêu âm nhạc của trường và sưu tầm băng đĩa, các bài hát mới, sáng tác các trò chơi âm nhạc. Biết vận dụng được các phương pháp giáo dục âm nhạc phù hợp để truyền đạt trẻ . Chú trọng tạo môi trường hoạt động âm nhạc cho trẻ tương đối phong phú, trang trí mảng tường góc nghệ thuật được thay đổi thường xuyên phù hợp với chủ đề, chủ điểm.
Số lượng đồ dùng, học cụ, trang phục âm nhạc được tăng lên trong lớp rõ rệt, thể loại khá đa dạng. Đảm bảo tương đối đầy đủ cho trẻ hoạt động với các hình thức âm nhạc.
Về phía trẻ: học rất hứng thú, thích thú với bộ môn âm nhạc, hăng say tích cực hoạt động và đã thu được kết quả tốt đẹp, các lỗi của trẻ trong quá trình hoạt động với âm nhạc hay mắc phải giảm đi rất nhiều; tích cực tham gia chơi, chơi thành thạo các các trò chơi .Trẻ mạnh dạn tự tin khi thể hiện một tác phẩm âm nhạc. Có phong cách biểu diễn âm nhạc trên sân khấu. Trẻ có kỹ năng biểu diễn tập thể, cá nhân, nhóm. Hát song ca, đơn ca, nhóm, đồng ca, hát lĩnh xướng…Từ đó hoạt động giáo dục âm nhạc đạt chất lượng rất cao.
Về phụ huynh: Nhận thức cao hơn về tầm quan trọng của nghành học mầm non, quan tâm nhiều hơn về việc dạy và học, luôn có tinh thần ủng hộ động viên như mua băng đĩa ca nhạc thiếu nhi tặng lớp, thu thập nguyên vật liêu sẵn có ở địa phương giúp cô làm đồ dùng bộ môn âm nhạc. Quan tâm việc học của con ở nhà.. Phụ huynh đã tham gia cùng nhà trường động viên, giúp đỡ trẻ trong các hội thi, thao giảng, các ngày hội, ngày lễ… Phụ huynh rất phấn khởi và yên tâm khi thấy con em mình mạnh dạn, tự tin và có phong cách biểu diễn âm nhạc.
* Sau đây là bảng khảo sát so sánh giữa 2 kết quả đầu năm và cuối năm.
Đối tượng khảo sát bất kì : tại lớp, số lượng 36 cháu;
Nội dung khảo sát: Các hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi.
| Nội dung khảo sát | Trước khi áp dụng các biện pháp ( Tháng 9/ 2020) | Sau khi áp dụng các biện pháp ( Tháng 4 / 2021) | ||||||
| trẻ đạt | % | trẻ chưa đạt | % | trẻ đạt | % | trẻ chưa đạt | % | |
| Trẻ hứng thú với âm nhạc qua sinh hoạt hằng ngày | 21 | 58.3 | 15 | 41.7 | 34 | 94.4 | 2 | 5.6 |
| Thể hiện tốt kỹ năng ca hát | 15 | 41.6 | 21 | 58.4 | 32 | 88.8 | 4 | 11.2 |
| Biết cảm nhận âm nhạc, biểu lộ cảm xúc khi nghe nhạc | 20 | 55.5 | 16 | 44.5 | 33 | 91.6 | 3 | 8.4 |
| Biết vận động theo nhạc phù hợp với nội dung bài hát | 13 | 36.1 | 23 | 63.9 | 30 | 83.3 | 6 | 16.7 |
| Hứng thú và chơi tốt một số trò chơi âm nhạc. | 17 | 47.2 | 19 | 52.8 | 33 | 91.6 | 3 | 8.4 |
| Thể hiện nghệ thuật khi biểu diễn văn nghệ | 12 | 33.3 | 24 | 66.7 | 31 | 86.1 | 5 | 13.9 |
Qua bảng khảo sát cho ta thấy, kết quả số cháu đạt yêu cầu và tỷ lệ % được nâng cao rõ rệt. Điều đó chứng minh rằng thực nghiệm của tôi thành công, áp dụng các biện pháp tôi đề ra rất phù hợp.
2. Những thông tin cần được bảo mật – nếu có:
3. Danh sách những thành viên đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng
sáng kiến lần đầu – nếu có:
